Αποχαιρετισμός σ’ ένα Δάσκαλο

Φίλε  Αντρέα,  

ξέρεις, αυτά τα Χριστούγεννα ήταν κάπως αλλιώτικα. Ο ήλιος έλαμπε ασυνήθιστα και παρόλο που έκανε ζέστη αυτές τις μέρες η φύση ήταν χλωρή και ανθισμένη. Γιατί βιάστηκε η άνοιξη να τρυπώσει για λίγο; Είχε και πανσέληνο, όπως εκείνα τα βράδια που πήγαινες στο Σούνιο, να δεις το ολόγιομο φεγγάρι να βουτάει στα νερά του Αιγαίου. Εκεί, κάτω από το φως του πιάνατε την κουβέντα με την παρέα σου μέχρι το πρωί και λέγατε, λέγατε, για του κόσμου τα μυστήρια όλα. Και συ, που πάντα ήθελες να είσαι πρωταγωνιστής, αυτό το σκηνικό επέλεξες για να πάρεις το τελευταίο σου χειροκρότημα.

Όπως στα συνέδρια φυσικής που μάγευες με τις παρουσιάσεις σου. Σε έβαζαν να μιλάς τελευταίο. Κάποια φορά που μίλησες ενδιάμεσα, όταν κατέβηκες από το βήμα για να αποχωρήσεις σχεδόν άδειασε η αίθουσα. Σε ακολούθησαν στον προθάλαμο για να σε συγχαρούν, να σε αγκαλιάσουν, να τους πεις κι άλλα. Μιλούσες για θέματα απλά, γνωστά αλλά με τον δικό σου οξυδερκή και γοητευτικό τρόπο. Έπιανες την ουσία και την έκανες στίχους. Έτσι, η δική μας, η ξερή ημιτονοειδής συνάρτηση ήταν  στα δικά σου τα μάτια η ομορφότερη καμπύλη του κόσμου! Και μας έπειθες γι’ αυτό.

Αγαπούσες τη ζωή, την ελευθερία, τη φύση, τη φυσική. Μα πάνω απ’ όλα, αγαπούσες με πάθος τη διδασκαλία και τους μαθητές σου. Η σχέση του δάσκαλου με τον μαθητή είναι κατά βάθος σχέση ερωτική, μας δίδασκες. Αλλοίμονο, αν ο δάσκαλος δεν μπορεί να μυήσει τον μαθητή στην αγάπη του για τη φυσική. Προσπαθούσες αυτή την αγάπη και στάση ζωής να την μεταδόσεις και σε μας. Με  κάθε ευκαιρία, σε συνέδρια, ημερίδες, επιμορφωτικά προγράμματα, επισκέψεις σε σχολεία, κατ’ ιδίαν συζητήσεις και συνεργασίες. Πίστευες ακράδαντα στο ρόλο του δασκάλου. Σε μια ημερίδα για τα καινούργια βιβλία φυσικής και το αναλυτικό πρόγραμμα ακούστηκαν απαξιωτικά σχόλια για τους καθηγητές. Σηκώθηκες όρθιος και διαφώνησες. Δεν υπολόγιζες ποιος ήταν απέναντί σου. Μόνος σου και όλοι τους. Απειλήθηκε γενικευμένη σύρραξη, βγήκαμε στον προθάλαμο, ήταν μικρός και καταλήξαμε στο δρόμο. Η διαμάχη συνεχίστηκε εκεί και όταν οι τόνοι ανέβηκαν επικίνδυνα σε τραβήξαμε από το μανίκι προς τα πίσω λέγοντας: Έλα ρε Αντρέα, άσε τους τώρα, πάμε. Γύρισες οργισμένος και είπες: Τι λέτε ρε; Μπαίνουν αυτοί στην αίθουσα κάθε μέρα με τα παιδιά; Εμείς είμαστε οι καθηγητές!

Αγωνιζόσουν για τις ιδέες σου, αρθρογραφούσες σε περιοδικά, έγραφες βιβλία. Το βιβλίο της φυσικής που γράψατε, μαζί με τον Δαπόντε, τον Μουρίκη και τον Σκιαθίτη, για το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο έμεινε κλασικό. Ξεχωριστό βιβλίο, απαιτητικό. Πώς να διδάξει εύκολα ο καθηγητής τη φυσική μαζί με την ιστορία και τη φιλοσοφία της;  Ήταν ένα άλλο βιβλίο για ένα άλλο σχολείο. Εμείς ζητάμε να μάθουμε γρήγορα και να περάσουμε στην επίλυση προβλημάτων, έτσι μόνον νομίζουμε ότι πιστοποιείται η γνώση. Η εμβάθυνση στις ιδέες ίσως θεωρείται μια πολυτέλεια και προνόμιο κάποιων λίγων. Κάποιων αλαφροΐσκιωτων μακρυμάλληδων που καβαλάγανε μοτοσυκλέτα και δεν αποχωριζόντουσαν ποτέ την καμπαρτίνα και το μακρύ μωβ κασκόλ. Λίγοι τους ήξεραν, μα ο καθένας μπορούσε εύκολα να καταλάβει  πως ήταν άνθρωποι με μεγάλη εσωτερική αξία και δεν θα αντάλλασαν με τίποτε τη στάση ζωής που είχαν επιλέξει. Να ζεστάνουν λίγο την καρδιά των μαθητών τους και ν’ ανάψουν μια μικρή φλογίτσα στο πνεύμα τους. Έτσι, για να γίνει ο κόσμος ομορφότερος!

Τα κουάρκς και τα γλουόνια εξακολουθούν τον ασύλληπτο χορό τους και σφιχτοδένονται σε πυρήνες. Και τα ηλεκτρόνια χοροπηδάνε γύρω τους γεμίζοντας την πλάση με φως, με χρώματα, αδιάφορα για τη ζωή μας και τις δικές μας αγωνίες. Αυτόν τον κόσμο, τόσο βαθιά, δεν μπορούμε να τον δούμε καθαρά, όπως τον ήλιο ή το πρόσωπο της αγαπημένης μας. Ούτε να τον μυρίσουμε, όπως το νυχτολούλουδο.  Εμείς βλέπουμε και νιώθουμε, αυτά που συζητάγαμε μαζί, για το μήλο που η βαρύτητα θα το ρίξει κάτω και για το ότι οι νόμοι της φύσης είναι αιώνιοι και αδυσώπητα αμετάβλητοι . Και στο Σύμπαν αλλά και στη ζωή μας τη μικρή, την καθημερινή, τη γέννηση την ακολουθεί κάποια στιγμή, μα σίγουρα, ο θάνατος.

Αντρέα Κασσέτα, σε ευχαριστούμε.

Τα παιδιά από το Περιστέρι (όπως μας αποκαλούσες)  

(Γεράγγελος Θανάσης, Φιορεντίνος Γιάννης, Χριστοφιλόπουλος Θανάσης). 

(Το κείμενο συνέταξε ο Θανάσης Χριστοφιλόπουλος).